Qiymətli oksigen tərkibli birləşmələrin alınması üçün karbohidrogenlərin maye fazalı aerob oksidləşməsi ən mühüm sənaye proseslərindən biridir. Ənənəvi olaraq, bu proseslər stexiometrik miqdarda müxtəlif zəhərli oksidləşdiricilərdən, bircinsli katalitik aktiv duzlardan və keçid metal komplekslərindən istifadə etməklə həyata keçirilir ki, bu da böyük miqdarda aşındırıcı və zərərli tullantıların əmələ gəlməsinə səbəb olur. Bu yaxınlarda, bir sıra xüsusiyyətlərinə görə, karbon nanoborular (CNB) müxtəlif, o cümlədən oksidləşdirici, kimyəvi proseslərdə katalizator və katalitik dəstək kimi geniş tətbiq tapmışdır. Qarışıq təbii karbohidrogenlərin, xüsusən də neft fraksiyalarının oksidləşməsinin öyrənilməsi xüsusi maraq doğurur. Alınan yeni nəticələr müvafiq sənaye neft-kimya oksidləşmə proseslərində lazımi düzəlişlər etməyə, digər tərəfdən neft sistemlərinin geoloji təbəqələrdə metamorfik çevrilmə prosesində təbii oksidləşməsi ilə müəyyən korrelyasiyalar aparmağa imkan verir. Bu məqalədə dəmir və kobalt atomlarının və birləşmələrinin (M=Fe-Co@MWCNT) daxilolmaları olan çoxdivarlı karbon nanoborucuqlarının (MWCNTs) iştirakı ilə parafin-naften dizel yanacağı fraksiyasının aerob oksidləşməsinin nəticələri təsvir edilmişdir. Prosesin bəzi kinetik və çevrilmə parametrləri, həmçinin metal CNB-nın katalitik aktivlik dərəcəsi müəyyən edilmişdir. M@MWCNB-ların katalitik təsirinin redoks-ion-radikal mexanizmi təsdiqləndi ki, bu da tədqiqatçılar tərəfindən hələ də fəal şəkildə müzakirə olunan inandırıcı versiyanın yaradılması üçün çox vacibdir.

doi.org/10.32737/0005-2531-2025-3-11-23