ISSN 0005-2531 (Print) ISSN 2522-1841 (Online)
METİLTSİKLOPENTANIN METİLTSİKLOPENTADİEN 1.3-Ə MODİFİKASİYA OLUNMUŞ SEOLİT KATALİZATORLARI ÜZƏRİNDƏ OKSİDLƏŞDİRİCİ DEHİDROGENLƏŞMƏSİ
A.M.Əliyev, M.Y.Abbasov, U.M.Nəcəf-Quliyev, Z.A.Şabanova, G.Ə.Əli-zadə, R.Y.Mirzəyeva

Selektiv C−C və C−H əlaqələrinin aktivləşməsi ,müxtəlif qiymətli karbohidrogen əlavələrinin oksidləşdirici dehidro­gen­ləşməsi proseslərinin alınması  üçün vacib bir katalitik prosesdir. İstədiyiniz məhsulu yüksək məhsuldarlıqla əldə etmək üçün, katalizatorun dizayn edilməsi ilə reaksiya yolunun idarə olunması və reaksiya mexanizminin əsaslı anlaşılması və aydınlaşdırılması vacib şərtdir. Bu işdə metiltsiklopentanın oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyası üçün {Cu2+ (0.5 mas.%), Zn2+ (0.2 mas.%), Co2+ (0.1 mas.%), Cr3+(0.1 mas.%)} hissəcikləri və (CL) klinoptilolit zeolitləri birləşdirərək heterogen katalizatorları hazırladıq. Katalizatorun kombinasiyalarından asılı olaraq, dehidrogenləşmə reaksiyasının yollarına, izomerləşmə ilə həlqənin açılmasına, hidrogenləşmə və dehidrogenləşmə ilə C5 tsiklik həlqənin C6 tsiklik həlqəyə  (tsikloheksan və benzol ) böyüməsi kimi müxtəlif məhsulların yüksək çıxımla alınmasına nəzarət etmək olar. Metiltsiklopentanın konversiyası 3600C-də HY zeolitində araşdırıldı. Metiltsiklopentanın metiltsiklopentadinə selektiv oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyasında klinikoptilolitin katalitik fəaliyyəti eksperimental olaraq ölçülmüşdür. Zn əlavə edilməsi katalitik fəaliyyətin sabitliyini artırır və selektivliyin fərqli  dəyişilməsinə səbəb olur. Zn miqdarını artdıqda metiltsiklopentanın metilsilopentadienə dehidrogenləşməsi maksimum dərəcəyə çatır və metilsilopentanın benzola qədər dərin dehidrogenləşməsi təxminən sabit qalır. Bu tədqiqat reaksiya yollarını idarə etmək üçün heterogen katalizatorun yaradılması üçün praktik və əsaslı fikirlər təqdim edəcəkdir

doi.org/10.32737/0005-2531-2020-1-26-31 

Açar sözlər : Metilstiklopentan, katalitik dehidrogenləşmə, metiltsiklopenten, etiltsiklopentadien, klinoptilolit
Məqaləyə baxın
QEYDİYYAT
JURNALIN SONUNCU SAYI
№1 2024
MÜNDƏRİCAT
- KVANT KİMYƏVİ HESABLAMALARIN KATALİZDƏ ROLU: İCMALS.Ə.Cəbiyeva, N.A.Zeynalov, D.B.Tağıyev
- GÜNƏBAXAN JMIXININ PROTEAZI-PENDİR FERMENTASİYA PROSESLƏRİNİN PERSPEKTİV BİOKATALİZATORU: TƏCRİDİ, TƏMİZLƏNMƏSİ, XÜSUSİYYƏTLƏRİAmal Kaluş, Urida Ayssaui, V.V.VerxoturovDavamı