Selen turşusu və selen dioksidin epoksi birləşmələri - α-oksiranlar (propilen oksidi, epixlorohidrin) ilə qarşılıqlı təsiri tədqiq edilmişdir. Ədəbiyyat məlumatlarına əsasən, selen turşusu və selenium dioksid qızdırıldıqda α-oksidlərlə reaksiyalarda yalnız oksidləşdirici maddələr kimi fəaliyyət göstərir. Bu məqalə α-oksidlərin selen turşusu və onun anhidridi ilə reaksiyalarına əsaslanan orqanoselenium birləşmələrinin sintezi haqqında məlumatları təqdim edir, burada sonuncular selenləşdirici maddələr kimi çıxış edir. Müəyyən edilmişdir ki, oksiranların turşu ilə reaksiyalarında katalitik miqdarda bor trifluorid eteratın iştirakı ilə oksiran halqası həm qaydaya uyğun, həm də Krasusski qaydasına zidd olaraq,seken turşusunun α- və β-izomerlərinin qarışığı əmələ gələrək açılır. Turşudan fərqli olaraq, oksiranların selendioksidlə reaksiyalarında oksiran halqası genişlənir və funksional olaraq əvəzlənmiş selenolanlar əmələ gətirir.  Bundan əlavə, məqalədə açıq bioloji aktiv xüsusiyyətlərinə malik heterosiklik birləşmələrin unikal sinfi olan atranlar və onların elementar törəmələri (B, Ge, Si və s.) haqqında ədəbiyyat təhlil edilir. İlk dəfə olaraq ədəbiyyatda təsvir olunmayan selenatranolun sintezi edilmişdir ki, bu da gələcəkdə əksər selenüzvi  birləşmələri kimi bioaktiv xüsusiyyətlərə malik olmaqla yanaşı, onun   əsasında  dərman preparatları  alına bilər.  Selenatranolun sirkə anhidridi ilə turşu mühitdə reaksiyası  nəticəsində  asetilselenatranol sintez edilib. İQ və PMR spektrlərinin məlumatları və sintez edilmiş birləşmələrin elementar analizi, həmçinin bəzilərinin termoqravimetriya (TGA) və diferensial termiki analiz (DTA) məlumatları təqdim edilmişdir

doi.org/10.32737/0005-2531-2022-4-95-101