Dünyada alüminiuma artan tələbat yüksək silisiumlu mənbələrdən olmayan mənbələrdən, xüsusən də gildən alüminium oksidinin istehsalı üçün alternativ texnologiyaların işlənib hazırlanmasına marağı artırır. Bu işdə həlledici vasitə kimi xlorid turşusunun sulu məhlulundan istifadə edilməklə alüminiumun kaolindən çıxarılması tədqiq edilmişdir. Bu tədqiqatlar üçün Çovdardağ yatağının yandırılmış kaolin gilinin nümunələrindən istifadə edilmişdir. Həllolma prosesindən əvvəl, xam kaolin kalsine közərdilmişdir. Közərdilmə zamanı kaolinin əsas mineraloji fazası olan kaolinitin dehidroksilləşməsinə və onun Al-Si-nin amorf fazası olan metakaolinə çevrilməsinə və ondan alüminiumun asanlıqla həll edilərək çıxarılmasına nail olunur. Bu işdə istifadə olunan xam kaolinin közərdilməsi 750⁰C temperaturda 2 saat ərzində aparılmış və bu şəraitin məhlulda alüminium oksidinin maksimum çıxımına nail olmaq üçün müvafiq eksperimental tədqiqatlarda optimal olduğu nəzərə alınmışdır. Məlum olmuşdur ki, alüminium oksidinin çıxarılması üçün kaolin gilinin həll olması yuxarıda göstərilən şərtlərdə közərdilmiş nümunələrdən istifadə etməklə, 20%-li xlorid turşusu ilə 2 saat ərzində 95⁰C temperaturda həyata keçirilmişdir. Bu şərtlərdə alüminium  və dəmirin oksidinin çıxarılma dərəcəsi müvafiq olaraq 96.7 və 94.1% təşkil edir.

doi.org/10.32737/0005-2531-2023-4-55-62